Κριτική: “Under the Shadow”

“Ενώ ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ (War of the Cities) οδεύει προς το τέλος του, μια μητέρα, η Shideh, και η κόρη της, Dorsa, βρίσκονται εγκλωβισμένες σ’ ένα σπίτι που τις στοιχειώνει.

Τεχεράνη 1988: H Shideh είναι μια πρώην αριστερόφρων – με ενεργό δράση ως φοιτήτρια της Ιατρικής κατά την διάρκεια της Ιρανικής Επανάστασης του 79’ – και νυν σύζυγος και μητέρα. Η Shideh πληρώνει τα «λάθη» του επαναστατικού της παρελθόντος, στερούμενη της δυνατότητας να συνεχίσει τις σπουδές της στην Ιατρική. Με έναν πόλεμο να μαίνεται έξω από το σπίτι της και σε συνδυασμό με το «τιτάνιο» έργο της ανατροφής της κόρης της Dorsa, η Shideh βρίσκεται σε σύγχυση και ξεσπά στη γυμναστική (μέσω των αμερικάνικων βιντεοκασετών της) για να τη ξεπεράσει.
Η ανήσυχη βέβαια συμπεριφορά της Dorsa λόγω της ξαφνικής απώλειας της αγαπημένης της κούκλας Kimia, καθώς και ο καταλογισμός της «αγχώδους διαταραχής» της Shideh από τους γείτονες της, σε μεταφυσικές οντότητες (Djinn), θα την κάνουν σύντομα να πιστέψει πως το άγχος της μπορεί και να μην οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σε ψυχολογικούς παράγοντες…”

Ο (μεγαλωμένος στο Λονδίνο) Ιρανός σκηνοθέτης Babak Anvari, επιχειρεί με το αριστούργημα του “Under the Shadow”, μια στροφή του Ιρανικού σινεμά στο “Ι-Horror” (horror from Iran), ένα φίλμ που ουσιαστικά αποτελεί μια μίξη μιας σκληρής μεταπολεμικής πραγματικότητας και του μεταφυσικού.

Ως “horror movie” η ταινία του Anvari αποποιείται το “splatter” στοιχείο, επιλέγοντας να δημιουργήσει την πρέπουσα μεν σκοτεινή ατμόσφαιρα, η οποία εμπλουτίζεται δε με αιχμηρές πολιτικές αλλά και φεμινιστικές αποχρώσεις. Γίνεται συνεπώς κατανοητό πως το “Under the Shadow” αποτελεί μια όχι όποια και όποια, αλλά μια ιδιαίτερης “πάστας” ταινία τρόμου.

Όσον αφορά πάλι στην έμφαση του Anvari στο μεταφυσικό στοιχείο, το φιλμ “Under the Shadow” είναι ολοφάνερο πως είναι αλληγορικό και συνδηλωτικό μιας κατάστασης πολύ ουσιαστικότερης απ’ αυτήν της εισβολής μιας μεταφυσικής οντότητας στο σπίτι της Shideh και της Dorsa. Μάλιστα εκτός από αλληγορία, το έργο του Anvari θα μπορούσε να αποτελέσει και μια κάποια ειρωνεία για την τότε επικρατούσα πολιτική κατάσταση στο Ιράν.

Υπό την προκείμενη οπτική η ιστορία βαίνει ως εξής: Η πάλαι ποτέ επαναστάτρια Shideh, που εκτονώνεται με τις ταινίες γυμναστικής της Jane Fonda, βρίσκεται όχι μόνο σε σύγχυση αλλά παρουσιάζει αγχώδεις διαταραχές, οι οποίες αυτόματα γκρεμίζουν όλες τις αντιστάσεις της προς την πραγματικότητα του πολεμικού χάους, που στην ουσία επικρατεί έξω και όχι μέσα στο σπίτι της.

O Babak Anvari στήνει έτσι το ειρωνικό του παιχνίδι όχι μόνο με την πρωταγωνίστρια του αλλά και με μας τους ίδιους, αφήνοντας μας καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας του με το ερωτηματικό αν η Shideh έχει καταφέρει να μετουσιώσει την παράνοια του πολέμου στη δική της προσωπική παράνοια.

Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό η ερμηνεία της Narges Rashidi στο ρόλο της Shideh, που ενσαρκώνει άψογα μια μάνα και γυναίκα στα πρόθυρα νευρικής κρίσης. Συμπαθητική είναι όμως και η ερμηνεία της μικρής Dorsa, την οποία ενσαρκώνει η Avin Manshadi, η οποία με την επίμονη αναζήτηση της κούκλας της Kimia, φροντίζει να κάνει ακόμη περισσότερο τα νεύρα της μάνας της “τσατάλια”.

Το cast συμπληρώνουν επίσης οι Bobby Naderi, Ray Haratian και Arash Marandi.

Το φιλμ του Anvari, που αποτελεί μια συμπαραγωγή του Ηνωμένου Βασιλείου (του οποίου αποτελεί τη φετινή επίσημη πρόταση για το όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας), του Κατάρ και της Ιορδανίας, έχει ήδη κυκλοφορήσει στις Βρετανικές κινηματογραφικές αίθουσες, ενώ στη χώρα μας έκανε την επίσημη πρεμιέρα του στο 22ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας “Νύχτες Πρεμιέρας”.