Κριτική στο “Midsommar” Του Ari Aster

“Βιώνοντας μια πρόσφατη οικογενειακή τραγωδία, η Dani είναι μια χτυπημένη από τη μοίρα κοπέλα, της οποίας μοναδικό στήριγμα αποτελεί πλέον ο σύντροφος της, Christian. Όταν λοιπόν ο τελευταίος, αποφασίσει να συμμετάσχει, από κοινού με τους φίλους του, στο φεστιβάλ Hårga στο μακρινό Hålsingland της Σουηδίας (προκειμένου να πραγματοποιήσουν «επιτόπια έρευνα» σ’ ένα απόμερο σουηδικό χωριό, όπου οι κάτοικοι του γιορτάζουν, μια φορά στο τόσο, το «θερινό ηλιοστάσιο»), θα τους ακολουθήσει ευελπιστώντας να κερδίσει την αιώνια αφοσίωση του, που δείχνει να κινδυνεύει (μ’ όλα όσα συμβαίνουν) να τη χάσει. Σφόδρα επηρεασμένη όμως από την προσωπική της ιστορία, δε δείχνει να κατανοεί πλήρως την όρεξη των αγοριών να συνδυάσουν το «τερπνόν», που αναμένουν από τις καλοκαιρινές τους διακοπές, μετά του «ωφελίμου», που επιθυμούν να πετύχουν, μέσω της ανθρωπολογικής τους έρευνας στο κομμάτι των διδακτορικών τους σπουδών! Σύμμαχος της, οι κάτοικοι του χωριού, οι οποίοι δείχνουν αυτοί να κατανοούν τον σχηματοποιημένο τρόπο (ύστερα από το προσωπικό της τραύμα), με τον οποίο αντιμετωπίζει η Dani τα πράγματα, αλλά και να γίνονται ακόμη και οι ίδιοι, μέτοχοι μιας συλλογικής, όπως εντέλει διαμορφώνεται, παράνοιας, που εφορμάται από την άρνηση της Dani να δεχτεί, τη σκληρή πραγματικότητα.”

Ξεκινώντας από το γενικό, και καταλήγοντας, μέσω του εγωϊσμού που μας διακατέχει, στο μερικό, εμείς οι άνθρωποι καταλογίζουμε ό, τι συνήθως μας πάει στραβά στην κοινωνία που μας περιβάλλει, μέχρι και στον ίδιο το θεό.
Αντιθέτως όμως, ο σκηνοθέτης Ari Aster δεν θα ακολουθήσει τον ίδιο βολικό δρόμο στο νέο του δημιούργημα, “Midsommar”, o οποίος επιλέγει να μας μεταφέρει από την προσωπική τραγωδία της ορφανής (με ευθύνη μάλιστα της ίδιας της διπολικής αδερφής της) Dani, στο σύμπαν ενός ολάκερου κοινωνικού συνόλου που δείχνει και αυτό να «πάσχει», ποικιλοτρόπως μάλιστα. Μια «παθογένεια» συνεπώς συνολική, που μοιάζει να «μετρά» υπό αρχαιοτάτων χρόνων…

Για να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, το “Μεσοκαλόκαιρο” (όπως μεταφράζεται στα ελληνικά το Midsommar) του Αμερικανού σκηνοθέτη, «φέρνει» εκ πρώτης όψεως, με αδιάσειστους μάρτυρες την κινηματογράφηση και την γενικότερη θεματολογία του, στο “The Wicker Man” (1973), του Βρετανού σκηνοθέτη, Robin Hardy.

Οι γιορτές που λαμβάνουν χώρα τo (χρονολογούμενο από την εποχή χαλκού) «θερινό ηλιοστάσιο» (γνωστό και ως ηλιοστάσιο του Ιουνίου, που σηματοδοτεί την έναρξη του καλοκαιριού) και οι απεικονίσεις τους, είναι η κεντρική θεματική τόσο στο “The Wicker Man” (στο Stonehage της Αγγλίας) όσο και στο “Midsommar”, όπου και αποτελούν αναπόσπαστα, παγανιστικού τύπου, έθιμα της Σκανδιναβικής χερσονήσου (με έδρα εν προκειμένω τη Σουηδία), που συμβολίζουν τη νίκη του θεού ήλιου ενάντια στο σκότος…

Μια πιο δεισδυτική βέβαια ματιά, στην πρόσφατη φιλμική δημιουργία του Aster, μας φέρνει επίσης στο μυαλό κάποιες ακόμη πιο σχετικές ταινίες.
Από το ντεμπούτο του λοιπόν, “Hereditary” (2018), το οποίο ο ίδιος ο Ari Aster χαρακτήρισε αδερφάκι του “Midsommar” λόγω της χαρακτηριστικής «βολής» του σκηνοθέτη και στα δύο, στο «θεσμό» της οικογένειας, ως και το περσινό “Tuftland” (Kyrsya) του Roope Olenius, όπου και αναδεικνύεται, πως η αποφυγή ενός «χωρισμού», με το να εφευρίσκει κανείς τρόπους να «δραπετεύει» από την πραγματικότητα, δεν αποτελεί παρά έναν αφελή τρόπο του να διαχειριστεί μια κατάσταση (που δύναται τοιουτοτρόπως να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες, για το ζευγάρι ή και για το ίδιο το άτομο, καταστάσεις), το “Μεσοκαλόκαιρο” ξεκινά την αφήγηση της ιστορίας του, συμπυκνώνοντας εντός του τις «παθογένειες» που δομεί ο άνθρωπος εν αρχή, εντός των προσωπικών του σχέσεων…

Εν συνεχεία οι παθογένειες αυτές, δύνανται να βρουν έρεισμα στις κοινωνικές εκδηλώσεις του ατόμου, αναπόφευκτες συνθήκες, καθότι ο άνθρωπος είναι κατά κύριο λόγο, «κοινωνικό ον».
Παρά τα προσωπικά δράματα του καθενός δηλαδή, ο ίδιος παραμένει ενεργό μέλος μιας «κοινωνίας. Αυτό σπεύδει να μας τονίσει, με περίτεχνο τρόπο, ο Aster, με την επιθυμία και την μετουσίωση σε πράξη των νέων του φιλμ (και ιδιαίτερα της Dani) να συνεχίσουν τη ζωή τους, μετέχοντας στο φεστιβάλ του μακρινού Hålsingland, παρά τις όποιες σφαλιάρες της ζωής. Τι είδους έρεισμα θα βρουν βέβαια, εξαρτάται από την κοινωνία, της οποίας θα γίνουν μέτοχοι.

Και κάπου εδώ κάνει και την εμφάνιση του το Hårga, το οποίο όσο και να φαντάζει ως έχει, δεν αποτελεί τυχαία επιλογή στην ταινία “Midsommar”.
Στο Hårga, όπως μας πληροφορεί η κεντρική «ιέρεια» του θερινού ηλιοστάσιου, που λαμβάνει χώρα στο Hålsingland της Σουηδίας, τόσο η ψυχή όσο και η αναγέννηση της είναι παρούσες. Εντός βέβαια ενός οριοθετημένου πλαισίου, που ορίζει η ίδια η κοινότητα, συμπληρώνουμε εμείς. Εξάλλου το ίδιο συμβαίνει με όλες τις κοινότητες….

Η κοινότητα όμως που τιμά το Hårga, φαίνεται στην ταινία να μην διαθέτει πλάνο, ο θεός (ήλιος;) αναφέρεται σε ελάχιστες περιπτώσεις και όσοι την απαρτίζουν δείχνουν να εφορμώνται από τα ένστικτα, τα πάθη τους και τα προσωπικά τους θέλω! Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο η κοινότητα συναντά την Dani.
To μυαλό της Dani, που είναι σμπαράλια λόγω των απανωτών συμφορών (μπορεί και των ψυχοφαρμάκων που ενίοτε καταναλώνει), δεν δύναται να επαναδομηθεί άμεσα. To κακό της κάρμα θα αναγεννηθεί, μόνο αν αποδομηθεί περαιτέρω. Τόσο το Hårga, όσο και η ασυνάρτητη συμπεριφορά της κοινότητας που το γιορτάζει, καθίσταται αφορμή να αιτιολογήσει τη μοίρα της ως ατόμου, που ωθείται αναπόφευκτα στην τρέλα! Με τη βούλα της κοινωνίας του Hårga μάλιστα!

Ο Αster επιτυγχάνει εδώ το ακατόρθωτο. Καταφέρνει, όσο και αν ταράζει τη ψυχή μας, με την ωμότητα των σκηνών του (που βροντοφωνάζουν «κρέας»), να καταδείξει την οδό, στο δρόμο της οποίας η προσωπική παράνοια καθαίρεται στο βωμό μιας εν συνόλω παράνοιας. Που μπορεί να συμβεί μόνο σε μακρινές μεν παγανιστικές τελετές αλλά συμβαίνει. Πάντα συνέβαινε…
Δεν μπορεί βέβαια να είναι κάποιος, εκατό τοις εκατό σίγουρος, για το αν η προκείμενη (από το μερικό δηλαδή στο γενικό, ή από την παράνοια της Dani σ’ αυτή της κοινότητας) είναι η σωστή αφηγηματική σειρά, βάσει της οποίας μπορεί να διηγηθεί κάποιος σκηνοθέτης (και σεναριογράφος), μια σύγχρονη τραγωδία (γιατί σύγχρονη τραγωδία είναι το Μεσοκαλόκαιρο, ούτε thriller, ούτε κωμωδία, ούτε παραμύθι ενηλίκων..). Μπορεί όμως κάποιος να πεισθεί από το “Midsommar” (αν δεν έχει ήδη πεισθεί από το Hereditary) πως ο Ari Aster, εκτός από πρωτοπόρος, της γενιάς του σκηνοθέτης, διαθέτει στο τρόπο που δομεί τις ταινίες του, και «χαρακτήρα»!
Αρκεί μια ματιά στη σκηνή της «θυσίας», με την αρκούδα, τον jongleur, τους αυτόκλητους ευνούχους που προσφέρουν το σώμα τους στην πυρά, μ’ όλα αυτά να λαμβάνουν τόπο στο φιλμ “Μεσοκαλόκαιρο”, για να καταλάβει κανείς το μέγεθος του σουρεαλιστή σκηνοθέτη, που βρίσκεται ίσως πιο κοντά στην γενιά μας (και στα σημεία των καιρών), από οποιονδήποτε άλλο…

To σενάριο και την σκηνοθεσία υπογράφει φυσικά ο Ari Aster, ενώ με τους creepy ήχους «ντύνει την ταινία ο Bobby Krlic!

Πρωταγωνιστούν οι Florence Pugh, Jack Reynor, Will Poulter, Vilhelm Blomgren, William Jackson Harper, Isabelle Grill, Julia Ragnarsson.

Το “Midsommar” κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες ήδη από τις 22 Αυγούστου…

Δείτε το trailer: