Το “Captain Fantastic” είναι μια ταινία – δριμύ κατηγορώ της ηθικής του σύγχρονου τρόπου ζωής του δυτικού κόσμου και των αξιών του καπιταλισμού.
Του Φοίβου Μακρίδη
[Το κείμενο που ακολουθεί περιέχει στοιχεία που αποκαλύπτονται κατά τη διάρκεια της ταινίας ή/και στο τέλος της. Παρόλα αυτά δε νομίζω ότι ένας αναγνώστης θα αποθαρρυνθεί να δει την ταινία, μιας και δεν πρόκειται για ταινία μυστηρίου].
Πηγαίνοντας προς τον κινηματογράφο είχα την αίσθηση ότι θα έβλεπα μια ταινία για την ιστορία μιας οικογένειας που ζει απομονωμένη συνειδητά από την υπόλοιπη κοινωνία, χωρίς να απολαμβάνει τα υλικά αγαθά του δυτικού πολιτισμού. Ο νους μου έτρεξε στην ταινία του Λάνθιμου, τον Κυνόδοντα, ή ακόμα και στο Σκοτεινό Χωριό του Μ. Νάιτ Σιαμαλάν. Εκεί, έχουμε επίσης απομονωμένες κοινωνίες (είτε στο μέγεθος μιας οικογένειας, είτε στο μέγεθος μιας κοινότητας), που οι εμπνευστές των κοινωνιών αυτών έχουν μια άρρωστη αντίληψη για τους εξωτερικούς κινδύνους κι η απόφασή τους να ζήσουν απομονωμένα, γίνεται χωρίς την έγκριση των νέων μελών (δηλαδή των παιδιών), τα οποία ζουν στο σκοτάδι και δεν γνωρίζουν τίποτα για τον έξω κόσμο. Έτσι, στο τέλος αυτών των ταινιών έρχεται ως φυσικό επακόλουθο η κατάρρευση των κοινωνιών, από τη στιγμή που τα νέα μέλη της καταφέρνουν να αποδράσουν.
Το Captain Fantastic, όμως, ΔΕΝ είναι μια τέτοια ταινία! Η ιστορία έχει να κάνει πάλι με μια οικογένεια που ζει μακριά από την οργανωμένη κοινωνία. Όμως εδώ, το κίνητρο του πατέρα και της μητέρας είχε να κάνει με τη μετάδοση υγιών αξιών στα παιδιά τους: την άμεση επαφή τους με τη φύση (με το σεβασμό που έδειχναν οι πρωτόγονες κοινότητες), την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους, την ανάπτυξη ανθρωπιστικών αντιλήψεων, τη γνώση της φιλοσοφίας και των επιστημών, την επαφή τους με τα μεγαλύτερα έργα της λογοτεχνίας.
Το τρέιλερ της ταινίας (αν και δε σε προϊδεάζει σωστά για την ταινία):
Δυο λόγια για την πλοκή
Ένας πατέρας μεγαλώνει με τη γυναίκα του τα έξι παιδιά τους (δύο αγόρια, τέσσερα κορίτσια) σε μια περιοχή μέσα στο δάσος. Έχουν αναλάβει εξολοκλήρου την εκπαίδευσή τους, με όλες τις πτυχές της: επιστήμες, λογοτεχνία, αθλητισμός, μουσική κλπ. Όμως, από την αρχή της ταινίας η μητέρα είναι απούσα. Μαθαίνουμε νωρίς στην ταινία ότι η μητέρα βρίσκεται σε ψυχιατρική κλινική κι ότι τελικά αυτοκτονεί. Η οικογένεια, παρά τις απειλές του παππού, αποφασίζει να παραβρεθεί στην κηδεία της μητέρας. Είναι η πρώτη φορά που τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τον έξω κόσμο.
Μέσα από το ταξίδι τους στήνεται μια ιδανική αρένα, στην οποία δοκιμάζονται κι αναμετρώνται δύο διαφορετικά συστήματα αξιών: το σύστημα αξιών της οικογένειας της ταινίας ενάντια στο συμβατικό σύστημα αξιών της σύγχρονης καπιταλιστικής δυτικής κοινωνίας.
Η νέα ηθική της οικογένειας
Η οικογένεια φαίνεται ότι έχει μια μαρξιστική ή φιλομαρξιστική προσέγγιση της ανάλυσης του κόσμου. Θεωρούν όλες τις θρησκείες σαν οργανωμένα συστήματα εξουσίας και σαν τη χειρότερη επινόηση του ανθρώπου, αντιδρούν απέναντι στα καταναλωτικά πρότυπα του καπιταλισμού, καταδικάζουν τους φασίστες που με τα λόγια του μικρού κοριτσιού είναι «βίαιες ομάδες εθνικιστών, που με τη στήριξη των μεγάλων επιχειρήσεων εγκαθιστούν μονοκομματικές δικτατορίες».
Κι ακόμα, τα παιδιά ενοχλούνται κι όταν έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τον έξω κόσμο, όταν βλέπουν τη χυδαία επίδειξη πλούτου του παππού τους (που ζει σε ένα αγρόκτημα-βίλα με γήπεδο γκολφ κι όλες τις ανέσεις) και την αλόγιστη σπατάλη του δημόσιου χώρου.
Ο δημιουργός της ταινίας Ματ Ρος (σκηνοθέτης και συγγραφέας) μας παρουσιάζει μια αλληγορία. Δημιουργεί ένα παράδειγμα τραβηγμένο (απομονωμένη οικογένεια), όχι τόσο για να μας προτείνει να πάρουμε τα βουνά και να ζήσουμε μακριά απ’ όλους κι απ’ όλα (εξάλλου αυτό δημιουργεί μια αδυναμία απλής επικοινωνίας με την κοινωνία, σε βαθμό που ο έφηβος να μην μπορεί να χειριστεί ένα απλό φλερτ), αλλά για να αμφισβητήσει διάφορες πτυχές των αξιών που έχουμε σήμερα κι ούτε που φτάνει το μυαλό μας να τις αμφισβητήσουμε.
Συμβατικό σχολείο vs πολύπλευρη μόρφωση
Για παράδειγμα, η αξία του σχολείου κι η εκμάθηση του κόσμου, με σκοπό να γίνουμε μέλη μιας κοινωνίας και να βρούμε κανονικές δουλειές. Σύμφωνα με τον Φουκώ, το κράτος έχει διάφορες δομές για να αναπαράγει την εξουσία του (και κατ’ επέκταση, αυτοί που ελέγχουν το κράτος, αναπαράγουν τη δικιά τους εξουσία). Οι δομές αυτές είναι τα δικαστήρια, οι φυλακές, αλλά και τα σχολεία! Δε νομίζω ότι η ταινία τελικά μας προτρέπει να μη στέλνουμε τα παιδιά μας στα σχολεία (εξάλλου στο τέλος υπάρχει ένας ιδιαίτερος συμβιβασμός σε σχέση μ’ αυτό), αλλά μέσα από αυτό το αλληγορικό σχήμα που μας παρουσιάζει, αμφισβητεί τις αξίες, το πρόγραμμα και τους στόχους του σχολείου. Όταν τα παιδιά έρχονται σ’ επαφή με τα ξαδέλφια τους, ο πατέρας δέχεται μια κριτική ότι πρέπει να στείλει τα παιδιά του στο σχολείο «για να μάθουν τον κόσμο». Ακολουθεί μια σκηνή, όπου φαίνεται πως τα παιδιά με τη συμβατική εκπαίδευση δε γνωρίζουν τίποτα για βασικές ανθρωπιστικές αρχές (όπως η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), ούτε τι είναι, ούτε τι σημαίνουν για το σήμερα, και μάλιστα δεν έχουν καν τη διάθεση να μάθουν περί τίνος πρόκειται κι ενοχλούνται που τα ξαδέλφια τους είναι ενήμερα κι έχουν άποψη πάνω σε αυτά τα ζητήματα.
Συν τοις άλλοις, η μόρφωση που λαμβάνουν οι χαρακτήρες-παιδιά είναι πολύπλευρη: από ανάγνωση του Όπλα, μικρόβια κι ατσάλι μέχρι γιόγκα και καθημερινή άθληση στο βουνό – κι αν κουραστούν αυτοσχεδιάζουν μουσικά όλοι μαζί και χορεύουν!
Η ταινία σε βάζει στην εξής σκέψη: τελικά, η σημερινή δομή του σχολείου πόσο εμπνέει τα παιδιά να μελετήσουν, να μάθουν τον κόσμο, να διαβάσουν λογοτεχνία με στόχο την παραγωγή ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με πολλαπλά ενδιαφέροντα; Κι όταν βλέπεις το σημερινό σχολείο να βάζει ως στόχο την προετοιμασία για εξετάσεις που θα σου δώσουν τη δυνατότητα να σπουδάσεις – όχι για να μορφωθείς και να προσφέρεις στην κοινωνία, αλλά για να μπορέσεις να βρεις μια δουλειά που θα δουλεύεις λιγότερο και θα βγάζεις περισσότερα – τότε αναρωτιέσαι αν αυτός θα έπρεπε να είναι ο στόχος μιας ιδανικής κοινωνίας για την εκπαίδευση των νέων της μελών ή αν τελικά το σχολείο απλώς σε προετοιμάζει στα μέτρα του συστήματος…
Όσον αφορά την έννοια της βίας
Άλλο παράδειγμα, η έννοια της βίας. Η ταινία ξεκινάει με την πιο βίαιη σκηνή της. Ένας νεαρός άνδρας (ο μεγάλος γιος), παρακολουθεί μέσα στο δάσος ένα αθώο κι όμορφο ελάφι, ώσπου καταφέρνει να το μαχαιρώσει, να το σκοτώσει και να φάει μέρος απ’ την καρδιά του. Απ’ αυτό το τελετουργικό “βαφτίστηκε”, έγινε από παιδί άνδρας. Πόσο βίαιη, αλήθεια, σκηνή, για μας που δε μας αρέσει να λερώνουμε τα χέρια μας με αίματα κι άλλα.
Κι όμως, η σκηνή αυτή δεν καταλογίζει καμία βαρβαρότητα στους χαρακτήρες μας. Δείχνει ότι η επαφή που έχουν με τη φύση είναι αντίστοιχη με αυτήν που είχαν οι πρωτόγονες κοινωνίες, που ήταν μεν βαθιά εξαρτημένες από τη φύση τους κι έπρεπε να κυνηγήσουν για να τραφούν, αλλά αντιμετώπιζαν τα θηράματά τους με ένα δέος. Σε πολλές περιπτώσεις θεωρούσαν ότι σκοτώνοντας ένα ζώο, έπαιρναν τις ιδιότητές του. Έκαναν έκκληση για συγχώρεση, εάν αυτό το ζώο ήταν το προστατευμένο ζώο κάποιου θεού, και το σκότωναν για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες: τροφή, ένδυση, δημιουργία εργαλείων κι όπλων κλπ.
Η έννοια της βίας εμφανίζεται σε αντιπαράθεση με τη σύγχρονη αντίληψη της κοινωνίας του δυτικού κόσμου σε διάφορες σκηνές της ταινίας. Όταν η οικογένεια θα βρεθεί πεινασμένη μέσα στο σύγχρονο κόσμο, η μία έφηβη κόρη θα αρνηθεί τελικά να σκοτώσει ένα πρόβατο που θα βρει σ’ ένα λιβάδι, γιατί το πρόβατο δεν αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο και μένει να κοιτάει την κόρη που το σημαδεύει με το βέλος της. «Απλώς στέκονται εκεί», διαμαρτύρεται η κόρη κι αποχωρεί.
Σε άλλη σκηνή, ο πλούσιος παππούς που κερδίζει προσωρινά την εύνοια του μικρού γιου, το βάζει να παίξει τον κυνηγό σ’ έναν προσομοιωτή στο σαλόνι του σπιτιού του. Ως κυνηγός ο μικρός πυροβολεί με καραμπίνα πάπιες – ως κινούμενοι στόχοι – που πετάνε στον ψηφιακό ουρανό. Ενώ σε μια άλλη σκηνή όπου η οικογένεια τρώει μαζί με τα ξαδέλφια στην πόλη, το μικρό κοριτσάκι ρωτάει εάν το ψημένο κοτόπουλο το έσφαξαν με μπαλτά ή με μαχαίρι. Η θεία της σοκάρεται και της εξηγεί ότι το κοτόπουλο ήταν ήδη νεκρό όταν το αγόρασε.
Μ’ αυτές τις σκηνές αντιπαραβάλλεται ο “βάρβαρος” κυνηγός που σέβεται το θήραμά του, με τον “πολιτισμένο” κυνηγό, που σκοτώνει για τη δική του ψυχαγωγία ή ο “βάρβαρος” που σφάζει με τον “πολιτισμένο” που δε σφάζει, αλλά βάζει τους άλλους να σφάξουν γι’ αυτόν.
Είναι, δηλαδή, σα να θεωρείς βάρβαρους (που ήταν) τους παλιούς πολέμους με τα σπαθιά και να θεωρείς πολιτισμένους (που δεν είναι) τους σύγχρονους πολέμους, επειδή πλέον, οι δολοφόνοι μισθοφόροι δε χρειάζεται καν να φύγουν από τις χώρες τους, αλλά μπορούν απ’ την ασφάλεια του γραφείου τους, σε ωράριο γραφείου, να κατευθύνουν drones μαχητικά αεροπλάνα και να βομβαρδίζουν γειτονιές και πόλεις, να σκοτώνουν τους εχθρούς τους κι άμαχο πληθυσμό κι όταν σχολάνε να γυρνάνε στις οικογένειές τους, στα σπίτια τους, να τρώνε με μαχαιροπίρουνα και να κοιμούνται με ήσυχη τη συνείδησή τους (και καθαρά τα ρούχα τους).
Μία ακόμα σκηνή, με την οποία η ταινία μας προκαλεί για το τι θεωρούμε βίαιο και τι όχι, είναι ότι τα παιδιά που ζουν στο δάσος και μεταχειρίζονται μαχαίρια κι όπλα, σοκάρονται με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια που παίζουν τα ξαδέλφια τους κι ο σκοπός είναι να δείρεις και να σκοτώσεις τον αντίπαλό σου (προφανώς, χωρίς αιτία κι αφορμή). Ξαδέλφια, τα οποία καταλήγουν να μην έχουν ενδιαφέροντα, να εθίζονται στη βία και να αποξενώνονται (παρότι ζουν “κανονικά” εντός της κοινωνίας), μιας κι ακόμα και στο οικογενειακό τραπέζι το μόνο που θέλουν είναι να παίζουν με τις ηλεκτρονικές τους κονσόλες.
Πώς προστατεύουμε τα παιδιά; Με την απόκρυψη ή την αποκάλυψη της αλήθειας;
Άλλο ζήτημα που προκύπτει από τις νέες αξίες που θέλει να καθιερώσει ο πατέρας είναι το ζήτημα της προσέγγισης της αλήθειας. Υπάρχουν όρια για το τι πρέπει να μαθαίνει ένα παιδί, με σκοπό την προστασία από αλήθειες που το ίδιο το παιδί δεν μπορεί να διαχειριστεί; Η απάντηση της ταινίας είναι κατηγορηματικά όχι! Ένα παιδί πρέπει να μαθαίνει όλη την αλήθεια, όσο σκληρή κι αν είναι, όσο μικρό κι αν είναι το παιδί. Γιατί; Γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να μάθει τον κόσμο και να αρχίσει να αναπτύσσει κριτική σκέψη.
Έτσι, ο πατέρας δε θα διστάσει να ανακοινώσει στα παιδιά του ότι η μητέρα τους έπασχε από μια ψυχική διαταραχή κι ότι τελικά αυτοκτόνησε στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν. Σκληρός πατέρας που δεν προστατεύει τα παιδιά του μέσα από την απόκρυψη της σκληρής πραγματικότητας, ή στοργικός που προστατεύει τα παιδιά του μέσα από την έκθεσή τους στην σκληρή πραγματικότητα;
Η αντιπαράθεση γίνεται πάλι σε σύγκριση με τα ξαδέλφια των παιδιών. Όταν γίνεται η ερώτηση στο τραπέζι που κάθονται όλοι, από τον μεγάλο ξάδελφο, για το πώς πέθανε η θεία του, η απάντηση που παίρνει από τον δικό του πατέρα είναι ότι η θεία του ήταν πολύ άρρωστη και πέθανε. Ο πατέρας-χαρακτήρας μας είναι αυτός που δίνει ξεκάθαρες απαντήσεις και διευκρινίζει ότι η γυναίκα του αυτοκτόνησε, κάτι το οποίο τα παιδιά έχουν αποδεχθεί ως πραγματικότητα και προσπαθούν να το διαχειριστούν. Ποιο, λοιπόν, παιδί – και κατ’ επέκταση ποιος άνθρωπος – ζει απομονωμένος στον δικό του κόσμο;
Η ταινία προσεγγίζει διάφορες πτυχές των αξιών και της συμπεριφοράς που μπορεί να προκύψουν. Μία από αυτές είναι η παραπάνω προσέγγιση της αλήθειας και της πραγματικότητας. Μία άλλη είναι το ζήτημα της συγχώρεσης. Ενώ τα παιδιά ζουν “απομονωμένα” κι εκτίθενται σε σκληρές αλήθειες (για την αδιαλλαξία του παππού τους που απειλεί τον πατέρα τους να μην παραβρεθεί στην κηδεία της γυναίκας του, για την καταπάτηση της τελευταίας επιθυμίας της μητέρας τους να μη θαφτεί, αλλά να αποτεφρωθεί, για τις βρισιές που είπε κάποτε ο θείος τους στη μητέρα τους), η ηθική τους είναι τέτοια που επεξεργάζονται την αλήθεια και καταφέρνουν να συμπεριφερθούν χωρίς να κρατάνε κακία. Δηλαδή, ενώ ξέρουν ότι ο παππούς τους φέρεται με απαίσιο τρόπο, δείχνουν κατανόηση και τον αγαπούν. Ούτε εδώ ο πατέρας δεν ακολουθεί το μοντέλο να κρατήσει τα παιδιά μακριά από τις σκληρές αλήθειες, και το αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από εκπληκτικό: τα παιδιά δεν αντιδρούν με μίσος, αλλά με αγάπη!
Μια τέτοια νέα ηθική φτάνει ακόμα και στο σημείο της αμφισβήτησης των λόγων που αναγνωρίζει η οικογένεια για να γιορτάσει. Αντί λοιπόν, να υιοθετήσει το πνεύμα των Χριστουγέννων όπως όλος ο κόσμος, βρίσκει αιτία κι αφορμή να γιορτάσει και να ανταλλάξει δώρα τα γενέθλια του… Νόαμ Τσόμσκι στις 7 Δεκεμβρίου! Αντί να γιορτάζουν για φαντάσματα και γι’ ανύπαρκτους Άγιος Βασίληδες, γιορτάζουν τα γενέθλια ενός εν ζωή ανθρωπιστή. Μάλιστα! Η σκηνή μού θύμισε άνθρωπο του στενού μου περιβάλλοντος που δεν έβρισκε λόγο να γιορτάζει την ονομαστική γιορτή ενός αγίου μιας θρησκείας που δεν πίστευε και πρότεινε – μεταξύ σοβαρού κι αστείου – να γιορτάζει την 28η Μάρτη, ως ημέρα μνήμης της ανακήρυξης της Παρισινής Κομμούνας του 1871! Πλέον, θα του παίρνω δώρα εκείνη την ημέρα!
Η ματαιότητα του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο
Η ταινία δίνει πολλά χαστούκια στο τι θεωρούμε ηθικό, τι σωστό, τι λογικό, στα πλαίσια της λειτουργίας της κοινωνίας. Το αποκορύφωμα, όμως, της κριτικής έρχεται στο τέλος της ταινίας, όπου αποκαλύπτεται ότι η νεκρή μητέρα είχε ασπαστεί τον βουδισμό όχι σαν θρησκεία, αλλά σαν ιδεολογία – φιλοσοφία. Ως τελευταία επιθυμία, λοιπόν, είχε ζητήσει μέσα από τη διαθήκη της να μη γίνει χριστιανική τελετή, αλλά να τιμηθεί ο κύκλος της ζωής, οι συγγενείς κι οι φίλοι της να την αποχαιρετήσουν με εύθυμα τραγούδια, το σώμα της να το κάψουν κι όσον αφορά τις στάχτες της…; Κρατηθείτε. Ζήτησε να μαζευτούν σ’ ένα πολύ κοινό σημείο και χωρίς καμία τελετή να τις αδειάσουν σε μια τουαλέτα!
Θα μπορούσε ένας εξωτερικός παρατηρητής να το αποδώσει στα ψυχιατρικά προβλήματα που είχε η γυναίκα και την ώθησαν ακόμα και στην αυτοκτονία. Όμως, όχι! Η ταινία – κι εγώ επίσης – παίρνουμε θέση ότι δεν πρόκειται για μια τρέλα, αλλά γι’ ακόμη ένα χαστούκι στα μούτρα της κοινωνίας μας. Αυτή τη φορά αγγίζει ίσως ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα στη ζωή ενός ανθρώπου: τη διαχείριση του θανάτου.
Αντί να γίνει σεβαστή η επιθυμία της από τους γονείς της (που θεωρούν ότι η κόρη τους τρελάθηκε λόγω του άνδρα της), οργανώνουν μια χριστιανική τελετή, με τη σοβαροφάνεια που την περιβάλλουν τέτοιες τελετές, μ’ έναν ιερέα να αποθεώνει έναν θεό, στον οποίο η νεκρή δεν πίστευε, και να μιλάει για τη ζωή της ο ίδιος ιερέας, που ούτε καν τη γνώριζε, και να ακούνε άνθρωποι που ούτε οι ίδιοι τη γνώριζαν, αλλά την «τιμούσαν» με την παρουσία τους στο θάνατό της.
Η οικογένεια τελικά αποφασίζει να ξεθάψει τη νεκρή μητέρα και να ακολουθήσουν την τελευταία της επιθυμία. Νύχτα μπαίνουν στο νεκροταφείο και βρίσκουν τον τάφο της. Όταν η μία μικρή κόρη διαβάζει την ταφόπλακα της μητέρας της που έγραφε την ευχή «ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή της αιωνίως», η άλλη μικρή κόρη απάντησε «ας σκάψουμε, διαφορετικά το σώμα της θα παραμείνει κάτω απ’ αυτά τα σκατά για πάντα».
Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα με τις κηδείες; Ότι δεν τιμάται ο νεκρός, δεν γίνεται μια γιορτή – ή έστω μια εκδήλωση μνήμης – από τους οικείους ανθρώπους του νεκρού, αλλά μετατρέπεται σε μια κοινωνική εκδήλωση για ξένους ανθρώπους, για τον γείτονα, για τον συνάδελφο, για τον γνωστό κι έτσι πρέπει να γίνουν τα τυπικά και να κρατηθούν τα προσχήματα. Κι όσον αφορά το θάψιμο; Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης. Η αιώνια παρουσία που επιζητείται είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να αρνηθεί το θάνατό του και το τέλος του.
Έρχεται, λοιπόν, η νεκρή μητέρα και με θρασύ τρόπο δηλώνει το τέλος της! Αυτοκτονεί και δεν έχει σκοπό να στοιχειώσει τον πλανήτη! Αντιλαμβάνεται την ζωή της σαν μέρος της φύσης που κάνει τον κύκλο της. Αυτοκτονεί χωρίς να πιστεύει ότι υπάρχει κάποιος θεός που την περιμένει. Το μόνο που ζητάει είναι οι αγαπημένοι της άνθρωποι να κάνουν μια γιορτή, μιας κι όσοι αγαπούν ζητάνε αγάπη κι ευτυχία για τους άλλους, κι όχι πένθος και στεναχώριες. Ζητάει να την κάψουν και τις στάχτες της τις θεωρεί απλώς στάχτες. Άχρηστες, που δεν αξίζουν κάποια τιμή και περίοπτη θέση. Γι’ αυτό, λοιπόν, ζητάει να τις αδειάσουν σε μια κοινή τουαλέτα!
Αλληγορία με ρεαλιστικές αντιδράσεις
Προσωπικά, δε με ενοχλεί καθόλου να παρακολουθώ μια ταινία που έχει ένα τραβηγμένο ή ένα μη ρεαλιστικό σενάριο, αλλά βασίζεται στις ανθρώπινες αντιδράσεις των χαρακτήρων που μπορεί να βρεθούν σε μια ιδιαίτερη κατάσταση. Από την άλλη, με ενοχλεί όταν οι χαρακτήρες μιας ταινίας βρίσκονται σε ρεαλιστικές καταστάσεις, αλλά αντιδρούν παράλογα.
Για να γίνω πιο σαφής, εγκρίνω το κλάμα του χαρακτήρα που έχασε τον/την αγαπημένο/η του ύστερα από επίθεση εξωγήινων/ξωτικών/φαντασμάτων κλπ, γιατί – ναι – κι εγώ θα έκλαιγα. Όμως, δεν εγκρίνω την κίνηση του χαρακτήρα να κατέβει στο υπόγειο, όταν ξέρει ότι εκεί μπορεί να βρίσκεται ο χειρότερος εφιάλτης του (εξωπραγματικός ή γήινος), γιατί – όχι – εγώ ποτέ δε θα το ‘κανα!
Για να επιστρέψω στο Captain Fantastic, ενώ έχει ένα μη ρεαλιστικό σενάριο, οι αντιδράσεις των χαρακτήρων είναι απολύτως ανθρώπινες. Είναι αντιδράσεις που συμπεριλαμβάνουν ακόμα και τις συγκρούσεις του πατέρα με τα παιδιά του και τον τρόπο που τις διαχειρίζεται. Γιατί, ανεξάρτητα από το πώς έχει μεγαλώσει κανείς τα παιδιά του, είναι θετική φυσική εξέλιξη τα παιδιά να θέλουν να φύγουν, να πορευτούν ανεξάρτητα, να «ανοίξουν τα φτερά τους». Κι αυτό είναι κάτι που επιδιώκει ο μεγάλος γιος κι έρχεται εν μέρει σε σύγκρουση με τον πατέρα του.
Επίσης, υπάρχει η περίπτωση όπου ο γονιός, ανεξάρτητα με την ανατροφή που έχει δώσει στα παιδιά του, μπορεί να γίνει εκείνος ο δέκτης όλης της κριτικής, όταν τα πράγματα στραβώσουν. Κάτι σαν τον προπονητή που έχει χτίσει την ομάδα και στις πρώτες ήττες όλοι πέφτουν να τον φάνε…
Η ταινία μας δείχνει ότι η σχέση του πατέρα με τα παιδιά του δεν είναι πάντα εύκολη. Κι όταν η ένταση κορυφώνεται, τότε ο ίδιος αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη και δέχεται να αφήσει τα παιδιά του στον παππού και να αποσυρθεί ο ίδιος από τη ζωή τους.
Αν και σ’ αυτό το σημείο, πιστεύω ότι ο πατέρας φτάνει λίγο βιαστικά κι επιπόλαια σ’ αυτήν την απόφαση, μιας και τα ίδια τα παιδιά του δεν ήθελαν να ζήσουν μακριά του, πιστεύω ότι η ενέργεια αυτή εξυπηρετεί έναν σκοπό. Να φανεί το μεγαλείο των αρχών του πατέρα, η ανωτερότητα της δικής του ηθικής, που δέχεται ακόμα και να απομακρυνθεί από τα παιδιά του, εάν αισθανθεί ότι γίνεται ο ίδιος εμπόδιο της δικής τους εξέλιξης. Τελικά, τα παιδιά τον ακολουθούν κρυφά και μαζί του οργανώνουν την επιχείρηση «διάσωση της μητέρας», δηλαδή το ξεθάψιμο της νεκρής μητέρας και την πραγματοποίηση της τελευταίας της επιθυμίας.
Το “Captain Fantastic” πρόκειται για μια αλληγορία, για να τονίσει τις αδυναμίες του υπάρχοντος αξιακού συστήματος. Το Captain Fantastic μπορεί να σοκάρει ή και να προσβάλλει πολλούς, αλλά αυτός είναι κι ο σκοπός του: η αμφισβήτηση της συμπεριφοράς και της ηθικής που θεωρούμε «αυτονόητες» κι η πρόταση για τη διεκδίκηση μιας άλλης ηθικής – μιας ηθικής που θα είναι συνυφασμένη με τις ανθρωπιστικές αξίες, το σεβασμό της φύσης και τον σεβασμό στην ίδια τη ζωή και το θάνατο.
Στην σκηνοθεσία βρίσκεται ο Matt Ross (“28 Hotel Rooms”), ο οποίος υπογράφει και το σενάριο.
Πρωταγωνιστούν οι Viggo Mortensen, Frank Langella, George MacKay, Samantha Isler, Annalise Basso, Nicholas Hamilton, Shree Crooks, Kathryn Hahn, Steve Zahn, Missi Pyle και Erin Moriarty.
Υ.Γ. Εξαιρετική διασκευή:
[Το παρόν άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση απο το blog Foivery]
-
Σκηνοθεσία
-
Σενάριο
-
Ερμηνείες
-
Παραγωγή
